De waarheid is niet altijd bruikbaar

‘Meningen. Niks, je kunt er niet eens je reet mee afvegen. Meningen maken nieuwe meningen. Het is een pest.’

Bert Wagendorp start Masser Brock met een uitgebreide typering van de personages en de situaties. Masser Brock is columnist bij De Nieuwe Tijd, de belangrijkste krant van het land. Hij is 46 jaar oud, single, hecht veel belang aan structuur en woont in Haarlem. Al jaren werkt hij bij de krant, waar hij in eerste instantie op zoek ging naar de waarheid. Hij lijkt zijn leven redelijk op orde te hebben. Zijn zus, Mia, werkt voor de premier, ‘Tup’. Ze schrijft zijn speeches en zorgt dat de premier een beetje voor de dag komt. Masser, op zijn beurt, bekritiseert de speeches en de premier regelmatig in zijn columns. Het lijkt een kat-en-muisspelletje waarvan in eerste instantie geen problemen te verwachten zijn. Dat verandert als twee gebeurtenissen roet in het eten gooien. In Pantsjagan komen vier Nederlandse soldaten om het leven. Al snel blijkt het niet een eenduidig ongeluk te zijn. De jonge soldaten hadden heroïne bij zich en de premier staat voor het dilemma: moet hij de waarheid vertellen of kan hij beter voorkomen dat de hel losbreekt? Hij stelt Mia aan als zijn spindoctor en begeeft zich daarmee op zeer gevaarlijk terrein. Tegelijkertijd kampt ook De Nieuwe Tijd met een probleem. Waar de krant lange tijd voor ‘de waarheid’ stond, staat de correctheid van de gepubliceerde nieuwsberichten op de tocht door een bedrieger in de organisatie. Masser krijgt de schone taak uit te zoeken wie dat is:

‘Ik wil dat het op de bodem wordt uitgezocht,’ zei CSH [de hoofdredacteur]. ‘Ik wil weten wie het waren, ik wil weten wanneer ze actief waren en wat ze hebben gedaan. Ik wil weten of hij bij andere kranten ook mensen had gerekruteerd.’

 Met simpel, maar aantrekkelijk taalgebruik weet Wagendorp de lezer vanaf de eerste bladzijde te bekoren. Hij schept een zeer herkenbare wereld, van waaruit hij verder kan werken. Met een clichématige en soms over-de-top typering van premier ‘Tup’, een mooie afspiegeling van ‘onze’ ongetrouwde, niet altijd even handige Rutte, brengt hij humor in het verhaal en met zijn Masser, die op bepaalde momenten doet denken aan Wagendorp zelf, creëert hij een interessante verhaalinsteek: hij schept voor zichzelf de mogelijkheid de maatschappij naar hartenlust te bekritiseren en evalueren, zonder er persoonlijk op aangekeken te worden. Behalve door de opgevoerde personages is Masser Brock interessant door het verhaalconcept. Het spel tussen Mia en Tup enerzijds en Masser anderzijds geeft voldoende spanning. De lezer laveert continu tussen de beide partijen. Nuttig daarbij zijn de perspectiefwisselingen die Wagendorp op de juiste momenten inzet. Waar het grootste deel van het verhaal vanuit Masser wordt beschreven, waardoor de lezer zijn positie volledig begrijpt, krijgt Mia elders in het verhaal het woord, waardoor ook haar situatie begrijpelijk wordt. Maar Masser Brock is meer dan dat kat-en-muisspel. Wagendorp blijft dicht bij de huidige maatschappelijke realiteit. Het boek heeft voor iedereen, van thrillerliefhebber tot romanticus, wel iets. Het verhaal gaat over maatschappelijke dilemma’s, politieke problemen en criminaliteit. Binnen no time schept Wagendorp een wereld vol losse puzzelstukjes. Moeilijk is de puzzel niet, interessant wel. De wereld wordt steeds harder, corrupter en manipulatiever. Alles verandert, de weergave van de werkelijkheid incluis. Ook Masser zelf:

‘Hij koos iets onschuldigs over een staatssecretaris die in het nauw was gedreven vanwege problemen bij de spoorwegen. Hij voelde zich smerig, iemand die een farce maakte van de werkelijkheid.’

‘Gebruiken en gebruikt worden, daar draait het in het leven om. Het uitruilen van belangen.’ Langzaam maar zeker wordt Masser Brock, na een paar slappe Frankrijk/Ventoux-passages, een epistel tegen de nieuwe media. Masser Brock schaaft en besnijdt het ‘nu’:

‘De werkelijkheid is tegenwoordig in duizendvoud beschikbaar. Je weet niet precies wat je ziet, maar dat doet er niet toe. Je bent erbij en dat is genoeg.’

Zo is Masser Brock is een vermakelijk epistel over de actualiteit — de wereld waarin de waarheid misschien niet dé waarheid is — met een melodramatisch slotakkoord.

Marloes Otten

Bert Wagendorp – Masser Brock. Atlas|Contact, Amsterdam. 414 blz. € 19,99.