23/06/2017

Een lap stof klappert over het tragische platteland

In de vroege jaren negentig bezocht ik met mijn ouders Theresienstadt. Om een of andere reden staat de plaatselijke galg op mijn netvlies gebrand. Ik weet niet meer of ik de gaskamers heb gezien, of ze überhaupt te zien waren, misschien heb ik dat verdrongen. Robert Desnos, de Franse surrealist, las in dat kamp zijn medegevangenen op weg naar de gaskamer de hand en voorspelde iedereen een lang leven, waardoor de kampbewaarders verward raakten en ze de gevangenen naar de barakken lieten terugkeren. In 1945 stierf Desnos in Theresienstadt. Uitgeverij Vleugels gaf eerder al proza van hem uit, nu is er poëzie onder de titel ‘Praatzieke duisternis’, in de vertaling van Kiki Coumans. Hopelijk komt er meer: een eeuwig leven voor Desnos en zijn werk.

Woorden van de rotsen

De koningin van het azuur en de gek van de leegte komen voorbij
in een halfopen rijtuig
Vrouwenharen leunen uit ieder venster
En de haren zeggen: ‘Tot gauw!’
‘Tot gauw!’ zeggen de kwallen
‘Tot gauw!’ zeggen de zijden stoffen
Zeggen de parelmoeren zeggen de parels zeggen de diamanten
Binnenkort een nacht uit nachten zonder maan en zonder ster
Een nacht van alle kusten en alle bossen
Een nacht van elke liefde en elke eeuwigheid
Een ruit barst in het bespiede raam
Een lap stof klappert over het tragische platteland
Je zult alleen zijn
Tussen de parelmoersplinters en verkoolde diamanten
De dode parels
Alleen tussen van de zijden stoffen die in leeggeraakte jurken
veranderen als jij nadert
Tussen het kielzog van kwallen die wegvluchtten toen jij je blik
Ophief
Alleen de vrouwenharen zullen misschien niet wegvluchten
Maar je gehoorzamen
Ze zullen in je vingers buigen als onomkeerbare veroordelingen
Korte haren van de meisjes die me liefhadden
Lange haren van de vrouwen die me liefhadden
En die ik niet liefhad
Blijf nog lang bij de ramen o vrouwenharen!
Een nacht van alle kustnachten
Een nacht van luister en begrafenissen
Een trap rolt zich af onder mijn stappen en de dag en de nacht
onthullen voor mijn lot slechts duisternis en mislukking
De reusachtige marmeren zuil alleen twijfel ondersteunt de hemel
boven mijn hoofd
De lege flessen die ik verbrijzel tot schitterende splinters
De geur van kurk door de zee achtergelaten
De netten van boten in de verbeelding van kleine meisjes
De parelmoersplinters die langzaam verpulveren
Een avond van alle avonden van liefde en eeuwigheid
De diepe oneindigheid pijn verlangen poëzie liefde openbaring
wonder revolutie liefde de diepe oneindigheid omhult me met
praatzieke duisternis
De eeuwige oneindigheden spatten in scherven uiteen o vrouwen-
haren!
Het was en zal zijn een nacht van nachten zonder maan of parel
Zelfs zonder gebroken flessen.