Afgelopen maandag schreef filosoof Sebastien Valkenberg een opiniestuk in de Volkskrant over literatuurwetenschap. De precieze aanleiding is niet helemaal duidelijk. In navolging van Karel van het Reve die Het raadsel der onleesbaarheid, de Huizinga-lezing van 1979, de literatuurwetenschap bekritiseerde vanwege de onleesbaarheid, citeert Valkenberg enkele onleesbare publicaties van UvA-literatuurwetenschappers. Later in het stuk blijkt hij zich vooral te keren tegen de ideologisch gekleurde literatuurwetenschappen.

De grens tussen wetenschappelijk onderzoek en activisme is soms flinterdun. […] De uitkomsten van veel literatuurwetenschappelijk onderzoek laten zich zelden betwisten. Allicht kom je in De avonden (1947) geen allochtonen tegen. Net zoals Multatuli geen vrouwelijke hoofdpersonages opvoert in zijn Max Havelaar (1860), of het moet Adinda zijn. Alleen: hoe erg is dat?

Vandaag twee reacties op de opiniepagina’s van de Volkskrant. Marieke Winkler, postdoc cultuurwetenschappen, die de manier van argumenteren van Van het Reve ter discussie stelt (zonder voorbeelden te geven). Daarnaast geeft Maarten Steenmeijer, hoogleraar Spaanse Taal en Cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in een stuk toe dat er te veel literatuurwetenschappelijke stromingen zijn die vanuit een tunnelvisie teksten bestuderen.

In plaats van iets bloot te leggen van de complexiteit en meerduidigheid van literaire teksten, reduceren deze zogenaamde paradigma’s de literatuur tot leverancier van eendimensionale knechtteksten, die vaak alleen maar bewijzen wat de theorie van dienst beweert.

Steenmeijer bepleit dat literatuurwetenschappers ‘de literatuur moeten onderzoeken vanuit de brede, kritische, persoonlijke en heldere blik van de essayist.’

(foto: Harry Pot / Anefo, Karel van het Reve benoemd tot gewoon hoogleraar Russische taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Leiden. Zijn oratie vond plaats op 18 oktober 1957. De rector magnificus, prof. dr. S. E. de Jongh, feliciteert de kersverse hoogleraar. Rechts op foto de vrouw van de hoogleraar Van het Reve, J(ozien) van het Reve-Israel. CC0 1.0)