Grenswachter

Frontex
Rondo ONZ 1 
00-124 Warsaw 
Poland

Betreft: sollicitatie grenswachter
 
Geachte heer Fabrice Leggeri,

Geen Europeaan kent uw naam. Dat is eigenlijk heel verontrustend gezien het feit dat u diegene bent die de grens van Europa bewaakt. Ik heb u in elk geval gevonden en dat bewijst dat voor wie wil Europa geen geheimen kent.
De reden dat ik u schrijf is dat ik me beschikbaar wil stellen als Europees grenswacht om ‘het land van de winnaars’ te verdedigen tegen de enorme toestroom aan verliezers.

Deze zin moest ik van mijn zwager Gerard opschrijven omdat ik volgens hem dan meer kans maak op een baan in uw organisatie. Hij heeft hele duidelijke ideeën over wat een grens moet doen; ons beschermen tegen kwade invloeden van buitenaf. Of te wel; de verliezers buiten houden. Toch vind ik het moeilijk. Ik voel me – mede door mijn langdurige werkeloosheid – zelf een verliezer. Daarom zou ik ook wel willen vluchten, een bestemming willen zoeken om mezelf opnieuw uit te vinden. Of laat het een baan zijn. Je hoort wel eens zeggen: ‘Hij vlucht in z’n werk.’

De vluchtelingeproblematiek houdt de gemoederen flink bezig. Het verdeelt de samenleving en zelfs hele families. Afgelopen zondag hadden we een barbecue en mijn zwager Gerard is bij zulke gelegenheden altijd grillmaster. Hij draagt een schort waarop een bodybuilder is te zien en dat is heel grappig want Gerard is zelf hartstikke dik. Tegen Gerard zei ik dat de vluchtelingen toch tijdelijk kunnen blijven tot ze weer beter zijn, zoals mensen soms even naar het ziekenhuis moeten.
‘Beter?’’ vroeg hij licht geërgerd.
‘Ja, ze hebben een schromelijk tekort aan vitamines en kansen gehad in hun leven en ze komen hier alleen maar even om aan te sterken.’
‘Nee zo werkt dat niet,’ zei Gerard resoluut, ’als ze hier eenmaal aan het infuus hangen, raken we ze niet meer kwijt. Bovendien hebben ze allemaal besmettelijke ziektes waar wij niet tegen bestand zijn.’
Ik wilde nog tegen Gerard zeggen dat niemand graag in het ziekenhuis verblijft, maar hij had al wat bier op en dan wordt hij heel opgewonden en begint te vloeken. Hij wist van mijn voornemen om grenswachter te worden en hij zei dat er van grenswachters wordt verwacht dat ze niet twijfelen.
‘Wil je die baan of of niet?’ Begon hij al te lallen, ‘schrijf dan dat je de grens zal bewaken tegen die parasieten en eet ook eens wat vlees man, je ziet bleek.’
Ik ben vegetariër en voor op de barbecue had ik heerlijke soja medaillons gehaald. Vlees eten is geenszins noodzakelijk om een leuke barbecue te hebben, maar een genuanceerde opvatting over vluchtelingen is wel belangrijk. Toen hij zogenaamd per ongeluk een hamburger tegen mijn soja medaillons aanschoof werd ik dan ook hysterisch en riep dat hij een fascist was. Dat was niet goed van mij want het debat is al zo gepolariseerd. Er zijn zachte opinies noodzakelijk, juist nu de tijden verharden.

Het verlangen om grenswachter te worden werd in mij aangewakkerd bij het zien van een mooie foto op uw website. Het gaat om twee grenswachters te paard in het open veld. We zien een bosrand (waar de vluchtelingen zich natuurlijk schuilhouden!) en we zien de bergen (daarachter zitten er nog veel meer!!). De symboliek van deze foto is evident; hier heeft de grenswachter stevig de teugels in handen.

Toch wordt de grensbewaking steeds meer een technologische opgave door de inzet van drones en satellieten. Ik keur dat af. Het technisch vernuft dwingt de vluchteling om nog meer risico’s te nemen dan voorheen, met alle dodelijke gevolgen van dien. Er zijn momenteel 175.000 grenswachters actief aan de Europese buitengrens, maar Frontex steekt voornamelijk tijd in onderzoek naar Automated Border Control (ABC) om de inzet van mensen te kunnen minimaliseren. Ik zou ervoor willen pleiten dit om te draaien; meer mensen en minder technologie. Het personeelstekort kan worden opgevangen door het invoeren van een Europese dienstplicht. Laat mij bij wijze van proef de eerste burgerwacht van Europa worden.


Daar mag het niet bij blijven. Het is goed om mensen uit allerlei lagen van de Europese bevolking naar de grens te sturen zodat er Europese vriendschappen kunnen ontstaan. Ik verheug me zeer op de avonden rondom het kampvuur, waar we na een dag lang patrouilleren verhalen uitwisselen. Ik zou graag op Europees niveau meer vrienden willen hebben want bij mij in de buurt is iedereen al bezet. Ik geloof heel erg in het grensgebied als kweekvijver voor echte Europeanen. En wie weet komen we op den duur samen tot het inzicht dat het met de grens anders moet.


De Europese identiteit is geen eenduidige simpele constructie die tot stand komt door een al dan niet bestaande vijand. Mijn zwager Gerard zegt altijd dat we een blok moeten vormen tegen de Russische president Poetin of tegen moslimfundamentalisten. Maar de Europese identiteit is niet zo eenduidig op een aanbeeld te smeden, ze bestaat juist bij gratie van interne tegenstellingen. Dat heeft de confrontatie tussen Catalonië en de Spaanse staat afgelopen weekend eens te meer duidelijk gemaakt. Overigens zie je daar ook wat er van komt als twee partijen zich ingraven en niemand nog zachte opinies heeft. Tegenstellingen moet je dragelijk maken door dialoog te blijven voeren, niet door te proberen dit ‘op te lossen’ middels een referendum of het sturen van de Guardia Civil. Eigenlijk is Spanje een laboratoriumsituatie voor heel Europa. Wij zijn namelijk allemaal nationalisten en kosmopolieten, wij zijn pacifisten en oorlogshitsers, plattelanders en stedelingen en we moeten het allemaal met elkaar zien te rooien. Om die reden is de dubbelzinnige erfenis van de Spaanse filosoof Miguel de Unamuno in toenemende mate relevant. Hij word namelijk de Don Quichot van de tegenstellingen genoemd. Of zoals Unamuno zelf zei: ‘Als iemand zichzelf nooit tegenspreekt dan komt dat omdat hij niets zegt.’

Morele dilemma’s kunnen niet opgelost worden met techniek (de inzet van drones komt neer op een dehumanisering van grens). Alleen een Don Quichot, iemand die geloofd in verhalen, kan Spanje en Europa nog redden omdat hij een wandelende paradox is. Zijn zwakte, een romantische opvatting over riddereer, is zijn kracht. Hij maakt een verhaal van zijn leven en van Europa en hij moddert wat aan met de grove klei die de werkelijkheid is. Stuur daarom alle Don Quichotes van de Europese lidstaten naar het grensgebied en laat ze tegen windmolens vechten, of te wel; tegen de niet bestaande vijand die de vluchteling is.


Juist het duivelse dilemma dat de grens oproept met betrekking tot mensenrechten is fundamenteel voor de Europese identiteit. Ik sluit niet uit dat het machteloos toezien op menselijk lijden traumatische sporen kan achterlaten bij de grenswachter. Sterker nog; het zou ernstig met hem gesteld zijn als dit niet zo zou zijn. Maar ik denk dat in dat trauma nog wel eens het geheim van de Europese identiteit verscholen zit. Morele dilemma’s dienen gevoeld te worden en de inzet te zijn van een permanent debat. In dat debat wordt de Europese identiteit geboren.

Un cordial saludo,
Bram

(Afbeelding: https://www.pexels.com/photo/animals-chiusella-valley-horses-italy-1692/)