Goed geënsceneerde vertelling

Matthew Weiner (1965) is van oorsprong scenarist, producer en regisseur. Zo bedacht hij onder meer de succesvolle tv-serie Mad Men en schreef hij de laatste twee seizoenen van de maffia hitserie The Sopranos. (Leuk hoor dat open einde, maar wat is er nu gebeurd met Toni in dat restaurant. Wie kwam er binnen, was het zijn dochter of toch een huurmoordenaar?) Het idioom in Weiners debuutroman Heather, volmaakt is niet bijzonder – eigenlijk uitsluitend verhalend – maar dat wordt meer dan goed gemaakt met de spanningsopbouw en het scherpe psychologische inzicht. Weiner zet effectief de witregel in. Steeds vanuit een wisselend perspectief beschrijft hij een voor de buitenwereld ogenschijnlijk perfect gezin.

Mark Breakstone doet iets in de financiële sector. Hij is rijk geworden tegen alle verwachtingen in. Maar niet zo rijk als de jonge blaaskaken op zijn werk die hem links en rechts voorbijstreven. In feite is hij een vrij nietszeggend persoon, op de vlakte, altijd op de achtergrond. Hij woont niet op 5th Avenue, maar net even verderop. Niet in het penthouse, maar net een etage lager. Toch heeft hij de aantrekkelijke en rondborstige Karen weten te strikken. Een knappe verschijning, maar ook iemand die niet goed in de groep blijkt te liggen. Haar biologische klok is bijna uitgetikt, maar op de valreep produceren ze nog een wonderschoon meiske, die ze Heather noemen. Iemand die als baby al iedereen stil krijgt, vol bewondering.

Tussen de zeer herkenbare huwelijksperikelen door – de vervreemding en het tegelijk ophouden
van een façade voor de buitenwereld – wordt ene Bobby geïntroduceerd, iemand die opgroeit met een hoop slaag in een junkiemilieu. Een leven van moord en doodslag, van verslaving en gevangenisstraf ligt voor hem in het verschiet. Na het uitzitten van een straf voor geweldpleging tegen een overbuurmeisje, komt hij te werken bij een aannemer die een appartement verbouwd voor een hedgefonds-manager in het complex waar ook de Breakstones wonen. Heather is uitgegroeid tot een adembenemende veertienjarige vamp. Iemand waarvoor Bobby direct moordachtig diep verlangen voelt.

Groot, gespierd, vol met tattoos, een kortgeschoren bloempotkop, behept met borende staalblauwe ogen is hij, toch zeker in de ogen van de vervette kantoorspier Mark, de verpersoonlijking van het kwaad. Met zo iemand ziet hij zijn perfecte dochter toch liever echt niet thuiskomen. Heather is ook menselijk en ziet een kans om zich te bevrijden van haar om liefde bedelende ouders. Van vooral door Karen gekoesterd kind, wordt ze een wig in de ouderlijke relatie. Mark en Karen beseffen niet dat dochters geen vriendinnen zijn. Ze blijven nu eenmaal niet voor altijd het ooit geadoreerde wezentje.

Heather is wel degelijk oprecht, eerlijk, in de kern bijna te lief voor de wereld en de dagelijks verschrikkingen. Ze wordt een bijzonder charismatische spreker in de debatclub, eigenlijk omdat ze haar ouders weleens de waarheid zou willen zeggen over hun ontevredenheid met hun carrières, met hun huwelijk, met hun levens. Ze wil eigenlijk pleitbezorger zijn, maar hult zich liever in stilzwijgen om hen niet te kwetsen. Maar ondertussen doet ze dat onbewust toch.

Het blijft, en dat is de werkelijk kracht van deze goed geënsceneerde vertelling, vooral bij gedachten, bij de mogelijkheden. De personages zijn stuk voor stuk welwillende getuigen van de gebeurtenissen. Weiner laat je in deze vijfakter in hun bovenkamers ronddolen. Gevoelens en plannen die worden voorgenomen komen voor het voetlicht, maar uitgevoerd worden ze eigenlijk niet. Of zal het uiteindelijk toch tot handelen komen? En wie voegt dan de daad bij de gedachte?

Weiner laat het standsverschil mooi voelen. Het is niet de bedoeling dat de arbeiders de bewoners aanspreken, of ook maar in de ogen kijken. Heather, volmaakt is een licht morbide uptown girl – downtown boy vertelling. Bekwaam wordt de lezer op het verkeerde been gezet. Het ‘gevaar’ komt uit onverwachte hoek. En zal de dader ermee wegkomen?

Guus Bauer

Matthew Weiner – Heather, volmaakt. Vertaald door Paul van der Lecq. De Bezige Bij, Amsterdam. 160 blz. € 16,99.