Terwijl de sneeuw valt…

Kerstmis zijn twee dagen van harmonie en gezelligheid. Dat is althans het beeld dat ons voorgespiegeld wordt in reclames en romantische films. In detectives die zich afspelen tijdens Kerstmis is de werkelijkheid echter die van familievetes en moord. Zo ook in Portrait of a Murderer, een boek van Anne Meredith uit 1933 dat dit jaar voor het eerst is herdrukt en voor de gelegenheid als ondertitel ‘a Christmas crime story’ meekreeg.

In het eerste hoofdstuk zijn de kinderen van Adrian Gray op weg naar Kings Poplars, het grote buitenhuis van hun vader. Niet een van hen verkeert in kerststemming, ze hebben allemaal geldzorgen. Dit heeft niet alleen te maken met de crisisjaren, ook extravagantie en verkeerde speculaties spelen een rol. Als ze stuk voor stuk geld proberen los te krijgen van hun vader – een zeer onsympathiek persoon – vangen ze bot: ook het geld van Gray is door de speculaties van zijn schoonzoon Eustace Moore grotendeels verdwenen. Hildebrand, een kunstenaar die aan lager wal is geraakt, hoeft helemaal niet op sympathie te rekenen. Door zijn huwelijk met een vrouw uit de lagere standen heeft hij de gehele familie te schande gemaakt. Op kerstavond leidt dit gaandeweg tot grote spanningen in Kings Poplars.

Dan, als het in de kerstnacht begint te sneeuwen, wordt de vader door een van zijn kinderen vermoord. De lezer komt ook direct te weten wie de moord heeft gepleegd – en blijft urenlang getuige van de reflecties van de dader en de pogingen die deze persoon in het werk stelt om de politie op een dwaalspoor te brengen. In hoeverre dit lukt geeft spanning aan het vervolg van het boek, waarin de politie inderdaad de verkeerde persoon arresteert. Uiteindelijk is het een zwager, die – door een serie toevalligheden – de waarheid op het spoor komt.

Omdat Adrian Gray een onaangenaam persoon was en weinig liefde voor zijn kinderen koesterde, treurt er niemand om zijn dood. Dat hij werd vermoord beschouwen zijn kinderen vooral als schadelijk voor hun eigen reputatie. De auteur weet het egoïsme en de harteloosheid van de hoofdpersonen scherp te typeren. Zelfs de jonge kinderen, die in het boek voorkomen, zijn al onaangenaam. Omdat elk hoofdstuk vanuit een ander perspectief wordt beschreven, blijft de lezer wel geboeid. Tegelijkertijd komen verschillende intrigerende hoofdpersonen daardoor zo kort aan bod, dat het bijna de moeite niet loont zich voor hen te interesseren.

Portrait of a Murderer verscheen als vijftigste deel van de geweldige serie British Library Crime Classics, waarin vergeten detectiveschrijvers (met name uit de jaren dertig) herdrukt worden. Drie jaar geleden was Mystery in White van Jefferson Farjeon uit deze serie een geweldige kersthit. Met de roman van Anne Meredith (een pseudoniem van Lucy Malleson) wordt natuurlijk op een evenaring van dat succes gegokt. Een belangrijk verschil is echter dat sneeuw in Mystery in White een alles overheersende rol speelt, terwijl kerst of de sneeuwval in Portrait of a Murderer niet meer dan rekwisieten zijn. Ook is er geen puzzel, geen mysterie, alleen lange psychologisch zeer verantwoorde beschrijvingen, die uiteindelijk tamelijk saai zijn. En een venijnig antisemitisme dat kort opduikt is ook niet prettig.

Doeke Sijens

Anne Meredith – Portrait of a Murderer. A Christmas crime story. London, British Library, € 10,34.